Vùng háng (vùng bẹn) là khu vực vị trí nối giữa thành bụng trước và đùi. Trong vùng này, thành bụng thì sẽ bị yếu do các thay đổi xảy ra trong suốt quá trình phát triển và vì thế, một túi phúc mạc hay túi thừa, có hoặc không có các thành phần ổ bụng, có thể nhô qua vị trí thành bụng này, tạo ra một thoát vị bẹn. Loại thoát vị bẹn này có thể xuất hiện ở cả hai giới nhưng thường gặp nhất là ở nam giới.
Tính yếu cố hữu trong thành bụng trước ở vùng háng được tạo ra bởi các sự thay đổi xảy ra trong suốt quá trình phát triển của các tuyến sinh dục. Trước khi các tinh hoàn và buồng trứng từ vị trí ban đầu, nằm ở cao trên thành bụng sau, một túi phúc mạc (ống phúc tinh mạc) hình thành (Hình 1), nhô qua các lớp khác nhau của thành bụng trước và nhận được sự che phủ của:
- Mạc ngang của hình thành nên lớp che phủ sâu nhất của nó.
- Lớp che phủ thứ hai được hình thành bởi cơ chéo trong (một sự che phủ từ cơ ngang bụng thì không có bởi vì ống phúc tinh mạc đi dưới các sợi cơ hình cung của cơ thành bụng này).
- Lớp che phủ nông nhất là cân của cơ chéo ngoài.
Kết quả là ống phúc tinh mach được chuyển dạng thành cấu trúc hình ống với nhiều lớp che phủ từ các lớp của thành bụng trước. Điều này giúp hình thành nên cấu trúc cơ bản của ống bẹn (inguinal canal).
Sự kiện cuối cùng trong sự phát triển này là sự đi xuống của các tinh hoàn vào trong bìu hoặc của các buồng trứng vào trong khoang chậu. Quá trình này phụ thuộc vào sự phát triển của dây chằng bìu tinh hoàn, mở từ bờ dưới của tuyến sinh dục đang phát triển đến phình môi – bìu (Hình 1).
Ống phúc tinh mạc thì nằm ngay trước dây chằng bìu tinh hoàn bên trong ống bẹn.
Ở nam giới, khi các tinh hoàn đi xuống, các tinh hoàn và các mạch máu, các ống và các dây thần kinh đi kèm sẽ đi qua ống bẹn và vì thế chúng sẽ được bao quanh bởi các lớp mạc tương tự của thành bụng. Sự đi xuống của tinh hoàn sẽ hoàn thành sự hình thành nên thừng tinh ở nam giới.
Ở nữ, các buồng trứng đi xuống vào trong khoang chậu và trở nên liên quan với tử cung đang phát triển. Vì thế, cấu trúc còn lại duy nhất mà đi qua ống bẹn là dây chằng tròn của tử cung, là một di tích của dây chằng bìu tinh hoàn.
Trình tự phát triển của ống bẹn thì sẽ kết thúc ở cả hai giới khi ống phúc tinh mạc đóng lại. Nếu như điều này không xảy ra hoặc không xảy ra không hoàn toàn thì một sự yếu đi sẽ xuất hiện trong thành bụng trước và một thoát vị bẹn có thể phát triển. Ở nam giới, chỉ các vùng gần của ống phúc tinh mạc được đóng kín. Đầu xa mở rộng để bao lấy hầu hết tinh hoàn trong bìu. Nói cách khác, khoang của lớp tinh mạc (cavity of the tunica vaginalis) ở nam giới sẽ hình thành nên một phần mở rộng của khoang phúc mạc đang phát triển mà sẽ được tách khỏi trong suốt quá trình phát triển.
Ống bẹn
Ống bẹn là một lối đi dạng khe mở theo hướng xuống dưới và vào trọng, ngay bên trên và song song với nửa dưới của dây chằng bẹn. Nó bắt đầu ở lỗ bẹn sâu và tiếp tục khoảng gần 4 cm, kết thúc ở lỗ bẹn nông (Hình 2). Các thành phần của ống bẹn là nhánh sinh dục của dây thần kinh sinh dục – đùi (genitofemoral nerve), thừng tinh (spermatic cord) ở nam giới và dây chằng tròn của tử cung (round ligament of the uterus) ở nữ giới. Ngoài ra, ở cả hai giới, dây thần kinh chậu – bẹn đi qua một phần của ống, thoát qua lỗ bẹn nông với các thành phần khác.
1. Lỗ bẹn sâu
Lỗ bẹn sâu (lỗ bẹn trong) là vị trí khởi đầu của ống bẹn và là một điểm nằm giữa gai chậu trước trên và khớp vệ (khớp mu) (Hình 3). Nó nằm ngay trên dây chằng bẹn và ngay bên ngoài các mạch máu thượng vị dưới. Mặc dù đôi khi nó được gọi là một khiếm khuyết hay một lỗ mở trong mạc ngang nhưng nó thực sự là vị trí khởi đầu của sự lộn ra ngoài dạng ống của mạc ngang mà giúp hình thành nên một trong các lớp che phủ (mạc thừng tinh trong (internal spermatic fascia)) của thừng tinh ở nam giới hay dây chằng tròn tử cung ở nữ giới.
2. Lỗ bẹn nông
Lỗ bẹn nông (lỗ bẹn ngoài) là đầu tận của ống bẹn và nằm trên củ mu (Hình 4). Nó là một lỗ mở hình tam giác trong cân của cơ chéo ngoài, với đỉnh của tam giác hướng về phía trên ngoài và đáy của tam giác được hình thành bởi mào xương mu. Hai cạnh còn lại của tam giác (trụ trong (medial crus) và trụ ngoài (lateral crus)) lần lượt được nối với khớp mu và củ mu. Ở đỉnh của tam giác, hai trụ được nối lại với nhau bằng các sợi băng qua (các sợi gian trụ), ngăn cản sự mở rộng hơn nữa của lỗ bẹn nông.
Giống với lỗ bẹn sâu, lỗ bẹn nông thực sự là vị trí bắt đầu của sự lộn ra ngoài dạng ống của cân cơ chéo ngoài lên các cấu trúc đi qua ống bẹn và xuất phát từ lỗ bẹn nông. Tính liên tục này của mô qua thừng tinh là mạc thừng tinh ngoài (external spermatic fascia).
3. Thành trước
Thành trước của ống bẹn được hình thành dọc theo toàn bộ chiều dài của nó bởi cân của cơ chéo ngoài (Hình 4). Nó cũng được tăng cường ở phía bên ngoài bởi các sợi dưới của cơ chéo trong xuất phát từ 2/3 ngoài của dây chằng bẹn (Hình 5). Điều này giúp thêm một lớp che phủ qua lỗ bẹn sâu, là một điểm yếu trong thành bụng trước. Hơn thế nữa, khi cơ chéo trong che phủ lỗ bẹn sâu thì nó cũng đóng góp một lớp (mạc cơ bìu chứa cơ bìu) vào các sự che phủ của các cấu trúc đi qua ống bẹn.
4. Thành sau
Thành sau của ống bẹn được hình thành dọc theo toàn bộ chiều dài bởi mạc ngang (xem Hình 3). Nó được tăng cường dọc theo 1/3 trong bởi gân kết hợp (conjoint tendon (liềm bẹn (inguinal falx); Hình 5). Gân này là sự bám vào kết hợp của cơ ngang bụng và cơ chéo trong đến mào xương mu và đường lược.
Giống với sự tăng cường của cơ chéo trong đối với lỗ bẹn sâu, vị trí của gân kết hợp ở phía sau của lỗ bẹn nông sẽ giúp cung cấp thêm sự hỗ trợ vào điểm yếu trong thành bụng trước.
5. Mái
Mái (thành trên) của ống bẹn được hình thành bởi các sợi cơ hình cung của cơ ngang bụng và cơ chéo trong (Hình 5 và Hình 6). Chúng đi từ các điểm xuất phát bên ngoài của chúng và đến bám chung ở phía bên trong dưới dạng gân kết hợp.
6. Nền
Nền (thành dưới) của ống bẹn được hình thành bởi 1/2 trong của dây chằng bẹn. Bờ tự do cuộn dưới này của phần thấp nhất của cân cơ chéo ngoài hình thành nên một máng mà trên đó, các thành phần của ống bẹn nằm lên. Dây chằng khuyết tăng cường hầu hết phần trong của máng này.
7. Các thành phần
Các thành phần của ống bẹn bao gồm:
- Thừng tinh ở nam giới.
- Dây chằng tròn của tử cung và nhánh sinh dục của dây thần kinh sinh dục – đùi ở nữ giới.
Các cấu trúc này đi vào trong ống bẹn qua lỗ bẹn sâu và thoát khỏi ống bẹn qua lỗ bẹn nông.
Ngoài ra, dây thần kinh chậu – bẹn (L1) đi qua một phần của ống bẹn. Dây thần kinh này là một nhánh của đám rối thắt lưng, đi vào thành bụng ở phía sau bằng cách đâm xuyên mặt trong của cơ ngang bụng và tiếp tục qua các lớp của thành bụng trước bằng cách đâm xuyên qua cơ chéo trong. Khi nó tiếp tục đi theo phía dưới trong, nó sẽ sẽ đi vào trong ống bẹn. Nó tiếp tục đi xuống theo ống bẹn để thoát khỏi qua lỗ bẹn nông.
8. Thừng tinh
Thừng tinh bắt đầu hình thành ở gần tại lỗ bẹn sâu và chứa các cấu trúc đi giữa các khoang bụng – chậu, tinh hoàn và 3 lớp mạc che phủ mà bao lấy các cấu trúc này (Hình 7). Các cấu trúc trong thừng tinh bao gồm:
- Ống dẫn tinh.
- Động mạch đến ống dẫn tinh (từ động mạch bàng quang dưới).
- Động mạch tinh hoàn (từ động mạch chủ bụng).
- Đám rối tĩnh mạch hình dây leo (các tĩnh mạch tinh hoàn).
- Động mạch và tĩnh mạch cơ bìu (các mạch máu nhỏ liên quan đến mạc cơ bìu).
- Nhánh sinh dục của dây thần kinh sinh dục – đùi (chi phối đến cơ bìu).
- Các sợi thần kinh hướng tâm giao cảm và tạng.
- Các mạch bạch huyết.
- Các di tích của ống phúc tinh mạc.
Các cấu trúc này đi vào lỗ bẹn sâu, đi theo ống bẹn và thoát ra từ lỗ bẹn nông, được phủ bởi 3 lớp mạc che phủ dọc theo chặng đi của chúng. Tập hợp các cấu trúc và mạc này tiếp tục vào trong bìu, nơi mà các cấu trúc kết nối với các tinh hoàn và các mạc bao quanh các tinh hoàn. Ba mạc bao quanh lấy các thành phần của thừng tinh là:
- Mạc thừng tinh trong, là lớp sâu nhất, xuất phát từ mạc ngang và được nối với các bờ của lỗ bẹn sâu.
- Mạc cơ bìu với cơ bìu liên quan, là lớp mạc giữa, xuất phát từ cơ chéo trong.
- Mạc thừng tinh ngoài, là lớp che phủ nông nhất của thừng tinh, xuất phát từ cân của cơ chéo ngoài và được nối với các bờ của lỗ bẹn nông (Hình 7A).
9. Dây chằng tròn của tử cung
Dây chằng tròn của tử cung là một cấu trúc dạng dây đi từ tử cung đến lỗ bẹn sâu, nơi mà nó đi vào trong ống bẹn (Hình 7B). Nó đi theo ống bẹn và thoát qua lỗ bẹn nông. Ở vị trí này, nó thay đổi từ một cấu trúc dạng dây thành một ít dải mô, các dải mô này bám vào mô liên kết liên quan với môi lớn. Khi nó đi qua ống bẹn, nó sẽ nhận các lớp che phủ giống với thừng tinh ở nam giới. Khi dây chằng tròn thoát qua lỗ bẹn nông, các lớp che phủ thì không thể phân biệt được với các dải mô của chính dây chằng.
Dây chằng tròn của tử cung là phần xa dài của dây chằng bìu tinh hoàn ban đầu trong thai nhi mà mở từ buồng trứng đến phình môi – bìu. Từ vị trí bám của nó đến tử cung, dây chằng tròn của tử cung tiếp tục đến buồng trứng như là dây chằng của buồng trứng mà phát triển từ đầu gần ngắn của dây chằng bìu tinh hoàn.
Thoát vị bẹn
Một thoát vị bẹn là một sự nhô ra của túi phúc mạc, có hoặc không có các thành phần trong khoang bụng qua một phần yếu của thành bụng trong vùng háng. Nó xảy ra bởi vì túi phúc mạc đi vào ống bẹn:
- Một cách gián tiếp, qua lỗ bẹn sâu.
- Một cách trực tiếp, qua thành sau của ống bẹn.
Thoát vị bẹn vì thế được phân loại thành gián tiếp hay trực tiếp.
1. Thoát vị bẹn gián tiếp
Thoát vị bẹn gián tiếp là thường gặp nhất trong 2 loại thoát vị bẹn và thường gặp ở nam hơn nhiều so với ở nữ (Hình 8). Nó xảy ra bởi vì một phần hoặc toàn bộ ống phúc tinh mạc phôi thai vẫn mở. Vì thế nó được cho là có nguồn gốc bẩm sinh.
Túi phúc mạc lồi vào trong ống bẹn bằng cách đi qua lỗ bẹn sâu ngay bên ngoài các mạch máu thượng vị dưới. Mức độ đi xuống ống bẹn phụ thuộc vào mức độ ống phúc tinh mạc còn mở. Nếu như toàn bộ ống phúc tinh mạc vẫn còn mở thì túi phúc mạc có thể đi qua toàn bộ chiều dài của ống, thoát qua lỗ bẹn nông và tiếp tục vào trong bìu ở nam giới hay môi lớn ở nữ giới. Trong trường hợp này, túi phúc mạc lồi sẽ nhận cùng các lớp che phủ giống với thừng tinh ở nam giới hay dây chằng tròn của tử cung ở nữ giới.
2. Thoát vị bẹn trực tiếp
Một túi phúc mạc đi vào trong đầu trong của ống bẹn một cách trực tiếp qua một thành sau yếu là một thoát vị bẹn trực tiếp (Hình 9). Nó thường được cho là mắc phải bởi vì nó phát triển khi mà hệ thống cơ thành bụng bị yếu đi và thường gặp ở nam giới trưởng thành. Sự phình lên xuất hiện ở phía bên trong các mạch máu thượng vị dưới trong tam giác bẹn (tam giác Hesselbach), đây là tam giác được giới hạn bởi:
- Bên ngoài bởi động mạch thượng vị dưới.
- Bên trong bởi cơ thẳng bụng.
- Bên dưới bởi dây chằng bẹn (Hình 10).
Ở bên trong, một sự dày lên của mạc ngang (dải chậu – mu (iliopubic tract)) theo chặng đi của dây chằng bẹn (Hình 10).
Một thoát vị bẹn trực tiếp thì không đi qua toàn bộ chiều dài của ống bẹn nhưng có thể thoát qua lỗ bẹn nông. Khi điều này xảy ra, túi phúc mạc sẽ nhận một lớp mạc thừng tinh ngoài và có thể mở rộng, giống như một thoát vị gián tiếp, vào trong bìu.
Các bạn có thể xem thêm các bài viết mới trong nhóm Facebook tại đây nhé: https://www.facebook.com/profile.php?id=61550892771585
Các bạn xem lại phần trước tại đây nhé: https://docsachxyz.com/dinh-khu-vung-bung-va-giai-phau-thanh-bung/
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hẹn gặp lại các bạn trong các bài viết tiếp theo nhé !!!
