Khớp khuỷu (elbow joint)
Khớp khuỷu là một khớp phức tạp liên quan với 3 sự tiếp khớp riêng biệt mà có chung một khoang hoạt dịch (Hình 1).
- Các khớp giữa khuyết ròng rọc của xương trụ và ròng rọc của xương cánh tay và giữa đầu xương quay và chỏm con của xương cánh tay chủ yếu liên quan với sự gấp và duỗi cẳng tay trên cánh tay (hoạt động như khớp bản lề), cùng với nhau, chúng là các sự tiếp khớp chủ yếu của khớp khuỷu.
- Khớp giữa đầu xương quay và khuyết quay của xương trụ, là khớp quay-trụ gần, thì liên quan đến vận động sấp và ngửa của cẳng tay.
Các mặt khớp của các xương được che phủ bởi sụn trong (sụn hyaline).
Màng hoạt dịch xuất phát từ các bờ của sụn khớp và lót hố quay, hố vẹt, hố khuỷu, mặt sâu của bao khớp và mặt trong của ròng rọc (Hình 2).
Màng hoạt dịch được phân tách khỏi màng sợi của bao khớp bởi các đệm mỡ trong các vùng phủ trên hố vẹt, hố khuỷu và hố quay. Các đệm mỡ này hỗ trợ cho các mỏm xương liên quan trong suốt quá trình duỗi và gấp khớp khuỷu. Các sự bám của cơ cánh tay và cơ tam đầu cánh tay vào bao khớp phủ trên các vùng này giúp kéo các đệm mỡ dính vào bao khớp ra khỏi vị trí khi mà các mỏm xương lân cận di chuyển vào trong các hố.
Màng sợi của bao khớp phủ trên màng hoạt dịch, bao quanh khớp và bám vào mỏm trên lồi cầu trong và các bờ của hố khuỷu, hố vẹt và hố quay của xương cánh tay (Hình 3). Nó cũng bám vào mỏm vẹt và mỏm khuỷu của xương trụ. Ở phía ngoài, bờ dưới tự do của bao khớp đi quanh cổ xương quay từ một vị trí bám phía trước vào mỏm vẹt của xương trụ đến một vị trí bám phía sau vào gốc của mỏm khuỷu.
Màng sợi của bao khớp được dày lên ở phía bên trong và phía bên ngoài để hình thành nên các dây chằng bên mà hỗ trợ cho các vận động gấp và duỗi của khớp khuỷu (Hình 3).
Ngoài ra, mặt ngoài của bao khớp được tăng cường ở phía bên ngoài, nơi mà nó quấn quanh đầu của xương quay bằng một dây chằng vòng xương quay (annular ligament of the radius) vững chắc. Mặc dù dây chằng hòa lẫn với màng sợi của bao khớp trong hầu hết các vùng nhưng chúng vẫn tách biệt ở phía sau. Dây chằng vòng xương quay cũng hòa lẫn với dây chằng bên quay (radial collateral ligament).
Dây chằng vòng xương quay và bao khớp liên quan cho phép đầu xương quay trượt trên khuyết quay của xương trụ và xoay trên chỏm con trong suốt quá quá trình ngửa và sấp của cẳng tay.
Mặt sâu của màng sợi bao khớp và dây chằng vòng xương quay liên quan mà tiếp khớp với các mặt của đầu xương quay thì được lót bởi sụn. Một túi màng hoạt dịch (ngách hình túi) nhô ra từ bờ tự do dưới của bao khớp và tạo điều kiện thuận lợi cho sự xoay của đầu xương quay trong suốt quá trình sấp và ngửa cẳng tay.
Việc cấp máu cho khớp khuỷu là thông qua mạng lưới các mạch máu thông nối có nguồn gốc từ các nhánh bên và quặt ngược của các động mạch cánh tay, cánh tay sâu, quay và trụ.
Khớp khuỷu được chi phối thần kinh chủ yếu bởi các nhánh của các dây thần kinh quay và cơ-bì nhưng cũng có một ít sự chi phối bởi các nhánh của các dây thần kinh trụ và giữa.
Hố trụ (cubital fossa)
Hố trụ là một vùng chuyển tiếp quan trọng giữa cánh tay và cẳng tay. Nó nằm phía trước khớp khuỷu và là một vùng lõm hình tam giác được hình thành giữa hai cơ cẳng tay.
- Cơ cánh tay-quay xuất phát từ mào trên mỏm trên lồi cầu ngoài của xương cánh tay
- Cơ sấp tròn xuất phát từ mỏm trên lồi cầu trong của xương cánh tay (Hình 4A).
Đáy của tam giác hố trụ là một đường ngang tưởng tượng giữa các mỏm trên lồi cầu trong và ngoài. Nền của hố được hình thành chủ yếu bởi cơ cánh tay.
Các thành phần chính của hố trụ, từ ngoài vào trong là:
- Gân của cơ nhị đầu cánh tay
- Động mạch cánh tay
- Thần kinh giữa (Hình 4B).
Động mạch cánh tay bình thường phân đôi thành các động mạch quay và trụ tại đỉnh của hố (Hình 4B) mặc dù sự phân đôi này có thể xảy ra ở các vị trí cao hơn nhiều trong cánh tay, thậm chí là ở nách. Khi thực hiện đo huyết áp ở bệnh nhân, bác sẽ lâm sàng sẽ đặt ống nghe trên động mạch cánh tay ở hố trụ.
Thần kinh giữa nằm ngay bên trong động mạch cánh tay và rời khỏi hố bằng cách đi giữa các đầu trụ và xương cánh tay của cơ sấp tròn (Hình 4C).
Động mạch cánh tay và thần kinh giữa được che phủ và bảo vệ ở phía trước trong phần xa của hố trụ bởi trẽ cân cơ nhị đầu cánh tay (Hình 4B). Màng mô liên kết dẹt này đi giữa phía trong của gân cơ nhị đầu cánh tay và mạc sâu của cẳng tay. Bờ trong rõ của trẽ cân cơ nhị đầu cánh tay thường có thể được sờ thấy.
Thần kinh quay nằm ngay dưới bờ của cơ cánh tay-quay, thành phần cơ mà hình thành nên bờ ngoài của hố (Hình 4C). Ở vị trí này, thần kinh quay phân chia thành các nhánh nông và sâu:
- Nhánh nông tiếp tục đi vào trong cẳng tay ngay sâu bên dưới cơ cánh tay-quay
- Nhánh sâu đi giữa hai đầu của cơ ngửa để đến khoang cẳng tay sau.
Thần kinh trụ không đi qua hố trụ. Thay vào đó, nó đi phía sau của mỏm trên lồi cầu trong.
Mái (trần) của hố trụ được hình thành bởi mạc nông và da. Cấu trúc quan trọng nhất bên trong mái là tĩnh mạch trụ giữa (Hình 4D), là thành phần tĩnh mạch đi chéo qua mái và kết nối tĩnh mạch đầu ở phía bên ngoài của chi trên với tĩnh mạch nền ở phía bên trong. Trẽ cân cơ nhị đầu phân tách tĩnh mạch trụ giữa với động mạch cánh tay và thần kinh giữa. Các cấu trúc khác bên trong trần là các thần kinh bì – các thần kinh bì trong và bì ngoài của cẳng tay.
Các bạn có thể xem bài viết mới trên Facebook tại đây: https://www.facebook.com/profile.php?id=61550892771585
Các bạn có thể xem bài viết trước tại đây nhé: https://docsachxyz.com/giai-phau-vung-chi-tren-canh-tay-phan-2/
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hẹn gặp lại các bạn trong các bài viết tiếp theo nhé !!!
