Các động mạch và tĩnh mạch
Các động mạch lớn nhất trong cẳng tay thì nằm trong khoang cẳng tay trước, đi về phía xa để cấp máu cho bàn tay và cho ra các mạch máu mà chi phối cho khoang sau (Hình 1).
Động mạch cánh tay đi vào trong cẳng tay từ cánh tay bằng cách đi qua hố trụ. Ở đỉnh của hố trụ, nó chia thành hai nhánh chính của nó, là động mạch quay và động mạch trụ.
Động mạch quay (radial artery)
Động mạch quay xuất phát từ động mạch cánh tay ở gần cổ xương quay và đi dọc theo phía ngoài của cẳng tay (Hình 1). Nó thì:
- Nằm ngay dưới cơ cánh tay-quay trong nửa gần của cẳng tay.
- Liên quan trên phía ngoài của nó với nhánh nông của thần kinh quay trong một phần ba giữa cẳng tay.
- Ở phía trong của gân cơ cánh tay-quay và chỉ được che phủ bởi mạc sâu, mạc nông và da trong phần cẳng tay xa.
Trong phần cẳng tay xa, động mạch quay nằm ngay bên ngoài gân lớn của cơ gấp cổ tay quay và ngay trước cơ sấp vuông và đầu xa của xương quay (Hình 1). Trong phần cẳng tay xa, động mạch quay có thể được xác định nhờ sử dụng cơ gấp cổ tay quay như là một dấu mốc. Mạch quay có thể được cảm nhận thấy bằng cách sờ một cách nhẹ nhàng động mạch quay ở phía trên cơ và xương lót bên dưới.
Động mạch quay rời cẳng tay, đi quanh phía ngoài của cổ tay và đâm xuyên qua phía sau-ngoài của bàn tay giữa các nền xương bàn tay I và II (Hình 1). Các nhánh của động mạch quay trong bàn tay thường cung cấp các sự chi phối máu chính cho ngón tay cái và phía ngoài của ngón trỏ.
Các nhánh của động mạch quay xuất phát từ trong cẳng tay bao gồm:
- Một động mạch quặt ngược quay (radial recurrent artery), là động mạch đóng góp vào một mạng lưới thông nối quanh khớp khuỷu tay và vào nhiều mạch máu mà chi phối cho các cơ phía ngoài của cẳng tay (xem Hình 2B);
- Một nhánh gan cổ tay (palmar carpal branch) nhỏ, đóng góp vào một mạng lưới thông nối của các mạch máu mà cấp máu cho các xương cổ tay và các khớp cổ tay;
- Một nhánh hơi lớn hơn, là nhánh gan tay nông (superficial palmar branch), là nhánh đi vào trong bàn tay bằng cách đi qua, hoặc đi nông hơn các cơ mô cái ở nền của ngón tay cái (Hình 1) và thông nối với cung gan tay nông được hình thành bởi động mạch trụ.
Động mạch trụ (ulnar artery)
Động mạch trụ thì lớn hơn động mạch quay và đi xuống theo phía trong của cẳng tay (Hình 1). Nó rời hố trụ bằng cách đi sâu dưới cơ sấp tròn và sau đó đi qua cẳng tay trong mặt phẳng mạc giữa cơ gấp cổ tay trụ và cơ gấp các ngón tay sâu.
Trong phần cẳng tay xa, động mạch trụ thường vẫn nằm dưới bờ trước-ngoài của cơ gấp cổ tay trụ và vì thế, không thể dễ dàng sờ được nó.
Trong các vùng xa của cẳng tay, thần kinh trụ thì nằm ngay phía trong động mạch trụ.
Động mạch trụ rời cẳng tay, đi vào trong bàn tay bằng cách đi phía ngoài xương đậu và nông hơn so với mạc giữ gân cơ gấp của cổ tay và đi vòng cung qua trên gan bàn tay (Hình 1). Nó thường là sự cấp máu chính cho ba và một phần hai ngón tay trong.
Các nhánh của động mạch trụ mà xuất phát từ trong cẳng tay bao gồm:
- Động mạch quặt ngược trụ (ulnar recurrent artery) với các nhánh trước và sau (anterior and posterior branches), là các nhánh động mạch mà đóng góp vào trong một mạng lưới thông nối của các mạch máu quanh khớp khuỷu (xem Hình 2B):
- Nhiều động mạch cơ, là các động mạch cấp máu cho các cơ xung quanh;
- Động mạch gian cốt chung (common interosseous artery), là động mạch phân chia thành các động mạch gian cốt trước và sau (Hình 1);
- Hai động mạch cổ tay nhỏ (nhánh mu cổ tay [dorsal carpal branch] và nhánh gan cổ tay [palmar carpal branch]), cấp máu cho cổ tay
Động mạch gian cốt sau (posterior interosseous artery) đi ra phía sau trên bờ gần của màng gian cốt vào trong khoang cẳng tay sau.
Động mạch gian cốt trước (anterior interosseous artery) đi về phía xa dọc theo mặt trước của màng gian cốt và cấp máu cho các cơ của khoang cẳng tay sâu và xương quay và xương trụ. Nó có nhiều nhánh đâm xuyên qua màng gian cốt để cấp máu cho các cơ sâu của khoang sau; nó cũng có một nhánh nhỏ mà đóng góp vào mạng lưới mạch máu quanh các xương và các khớp cổ tay. Đâm xuyên qua màng gian cốt trong vùng cẳng tay xa, động mạch gian cốt trước tận cùng bằng cách hợp với động mạch gian cốt sau.
Các tĩnh mạch
Các tĩnh mạch sâu của khoang trước nhìn chung là đi kèm theo các động mạch và cuối cùng thoát vào trong các tĩnh mạch cánh tay mà liên quan với động mạch cánh tay trong hố trụ.
Các thần kinh
Các thần kinh trong khoang cẳng tay trước là các thần kinh giữa, thần kinh trụ và nhánh nông của thần kinh quay (Hình 3).
Thần kinh giữa (median nerve)
Thần kinh giữa chi phối cho các cơ trong khoang cẳng tay trước trừ cơ gấp cổ tay trụ và phần trong của cơ gấp các ngón tay sâu (ngón nhẫn và ngón út). Nó rời hố trụ bằng cách đi giữa hai đầu của cơ sấp tròn và đi giữa đầu xương quay và đầu xương cánh tay-trụ của cơ gấp các ngón tay nông (Hình 3).
Thần kinh giữa tiếp tục theo một chặng đi thẳng về phía xa theo cẳng tay trong mạc trên mặt sâu của cơ gấp các ngón tay nông. Ngay phía gần của cổ tay, nó đi quanh phía ngoài của cơ và trở nên nông hơn, nằm giữa các gân của các cơ gan tay dài và cơ gấp cổ tay quay. Nó rời cẳng tay và đi vào trong gan bàn tay bằng cách đi qua ống cổ tay sâu bên dưới mạc giữ gân cơ gấp.
Hầu hết các nhánh đến các cơ trong các lớp nông và trung gian của cẳng tay xuất phát ở phía bên trong từ thần kinh giữa, ngay dưới (ngay phía xa) khớp khuỷu.
- Nhánh lớn nhất của thần kinh giữa trong cẳng tay là thần kinh gian cốt trước (anterior interosseous nerve), là thần kinh xuất phát ở giữa hai đầu của cơ sấp tròn, đi về phía xa theo cẳng tay cùng với động mạch gian cốt trước, chi phối cho các cơ trong lớp sâu (cơ gấp dài ngón tay cái, nửa ngoài của cơ gấp các ngón tay sâu và cơ sấp vuông) và tận cùng dưới dạng các nhánh khớp đến các khớp của vùng cẳng tay xa và cổ tay.
- Một nhánh gan tay (palmar branch) xuất phát từ thần kinh giữa trong vùng cẳng tay xa ngay phía gần (ngay trên) của mạc giữ gân cơ gấp (Hình 3), đi nông vào trong bàn tay và cho phối cho da phủ trên nền và trung tâm gan bàn tay. Nhánh gan bàn tay này không bị ảnh hưởng trong hội chứng ống cổ tay bởi vì nó đi vào trong bàn tay nông hơn so với mạc giữ gân cơ gấp của cổ tay.
Thần kinh trụ (ulnar nerve)
Thần kinh trụ đi qua cẳng tay và vào trong bàn tay, nơi mà hầu hết các nhánh chính của nó xuất hiện. Trong cẳng tay, thần kinh trụ chỉ chi phối cho cơ gấp cổ tay trụ và phần trong (ngón nhẫn và ngón út) của cơ gấp các ngón tay sâu (Hình 3).
Thần kinh trụ đi vào trong khoang trước của cẳng tay bằng cách đi quanh phía sau mỏm trên lồi cầu trong của xương cánh tay và giữa đầu xương cánh tay và đầu trụ của cơ gấp cổ tay trụ. Sau khi đi xuống theo phía trong của cẳng tay trong mặt phẳng giữa cơ gấp cổ tay trụ và cơ gấp các ngón tay sâu, nó nằm dưới bờ ngoài của gân cơ gấp cổ tay trụ ở phía gần (phía trên) của cổ tay.
Động mạch trụ thì nằm phía ngoài thần kinh trụ trong hai phần ba xa của cẳng tay, và cả động mạch trụ và thần kinh trụ đều đi vào trong bàn tay bằng cách đi nông hơn so với mạc giữ gân cơ gấp và ở ngay bên ngoài xương đậu (Hình 3).
Trong cẳng tay, thần kinh trụ cho ra các nhánh:
- Các nhánh cơ (muscular branches) đến cơ gấp cổ tay trụ và đến nửa trong của cơ gấp các ngón tay sâu mà xuất phát không lâu sau khi thần kinh trụ đi vào trong cẳng tay;
-Hai nhánh bì nhỏ – nhánh gan tay (palmar branch) xuất phát ở giữa cẳng tay và đi vào trong bàn tay để chi phối cho da trên mặt trong của gan tay; nhánh mu tay (dorsal branch) lớn hơn xuất phát từ thần kinh trụ trong vùng cẳng tay xa và đi ra phía sau sâu dưới gân của cơ gấp cổ tay trụ và chi phối da trên mặt sau-trong của mu bàn tay và hầu hết da trên các mặt sau của một và một phần hai các ngón tay trong.
Thần kinh quay (radial nerve)
Thần kinh quay phân đôi thành các nhánh sâu và nông ở bên dưới bờ của cơ cánh tay-quay trong bờ ngoài của hố trụ (Hình 3).
- Nhánh sâu (deep branch) chủ yếu là nhánh vận động và đi giữa các lớp nông và sâu của cơ ngửa, đến và chi phối cho các cơ trong khoang cẳng tay sau.
- Nhánh nông (superficial branch) của thần kinh quay là nhánh cảm giác. Nó đi xuống theo phía trước-ngoài của cẳng tay, sâu dưới cơ cánh tay-quay và trong mối liên hệ với động mạch quay. Gần hai phần ba của chặng đường đi xuống theo cẳng tay, nhánh nông của thần kinh quay đi ra phía ngoài và phía sau quanh mặt quay (mặt ngoài) của cẳng tay, sâu dưới gân cơ cánh tay-quay. Thần kinh tiếp tục đi vào trong bàn tay, nơi mà nó chi phối cho da trên mặt sau-ngoài.
Các bạn xem bài viết mới trên Facebook tại đây nhé: https://www.facebook.com/profile.php?id=61550892771585
Các bạn xem bài viết trước tại đây nhé: https://docsachxyz.com/giai-phau-vung-chi-tren-cang-tay-phan-2/
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hẹn gặp lại các bạn trong các bài viết tiếp theo nhé !!!
