Các cơ
Các cơ giun (lumbrical muscles)
Có bốn cơ giun (giống con giun), mỗi trong số đó thì liên quan với một trong số các ngón tay. Các cơ xuất phát từ các gân của cơ gấp chung các ngón tay sâu trong gan bàn tay:
- Hai cơ giun trong là có dạng hình lông vũ kép và xuất phát từ các gân của cơ gấp chung các ngón tay sâu mà liên quan lần lượt với ngón tay giữa và ngón tay nhẫn, và ngón tay nhẫn và ngón tay út.
- Hai cơ giun ngoài là các cơ cơ hình lông vũ đơn, xuất phát từ các gân của cơ gấp chung các ngón tay sâu mà liên quan lần lượt với các ngón tay giữa và ngón tay trỏ.
Các cơ giun đi ra phía sau, quanh mặt ngoài của mỗi ngón tay và bám tận vào trong trẽ gân cơ duỗi (Hình 1). Các gân của các cơ thì nằm phía trước các dây chằng đốt bàn tay ngang sâu.
Hai cơ giun trong được chi phối bởi nhánh sâu của thần kinh trụ; hai cơ giun ngoài được chi phối bởi các nhánh ngón tay của thần kinh giữa (Bảng 15).
Các động mạch và các tĩnh mạch
Cấp máu cho bàn tay là bởi các động mạch quay và trụ, là các động mạch hình thành nên hai cung mạch máu kết nối với nhau (nông và sâu) trong gan bàn tay (Hình 2). Các mạch máu đến các ngón tay, các cơ và các khớp xuất phát từ hai cung và và từ các động mạch cha:
- Động mạch quay đóng góp chủ yếu vào sự cấp máu cho ngón tay cái và phía ngoài của ngón tay trỏ.
- Các ngón tay còn lại và phía trong của ngón tay trỏ được cấp máu chủ yếu bởi động mạch trụ.
Động mạch trụ và cung gan tay nông
Động mạch trụ (ulnar artery) và thần kinh trụ đi vào trong bàn tay trên phía trong của cổ tay (Hình 3). Mạch máu nằm giữa cơ gan tay ngắn và mạc giữ gân cơ gấp và nằm phía ngoài thần kinh trụ và xương đậu. Ở phía xa, động mạch trụ nằm phía trong móc của xương móc và sau đó chuyển hướng ra phía ngoài qua gan bàn tay, hình thành nên cung gan tay nông (superficial palmar arch), nằm nông hơn so với các gân cơ gấp dài của các ngón tay và nằm sâu ngay dưới cân gan tay. Trên phía ngoài của gan bàn tay, cung kết nối với một nhánh gan tay của động mạch quay.
Một nhánh của động mạch trụ trong bàn tay là nhánh gan tay sâu (deep palmar branch) (Hình 2 và Hình 3), xuất phát từ mặt trong của động mạch trụ, ngay phía xa so với xương đậu và đâm xuyên qua gốc của các cơ mô út. Nó đi vòng vào phía bên trong quanh móc của xương móc để đến mặt phẳng sâu của gan bàn tay và để thông nối với cung gan tay sâu mà có nguồn gốc từ động mạch quay.
Các nhánh từ cung gan tay nông bao gồm:
- Một động mạch gan ngón tay (palmar digital artery) đến phía trong của ngón tay út
- Ba động mạch gan ngón tay chung (common palmar digital arteries) lớn mà cuối cùng sẽ cung cấp sự cấp máu chính đến phía ngoài của ngón tay út, cả hai phía của ngón nhẫn và ngón giữa và phía trong của ngón trỏ (Hình 3); chúng được đổ vào bởi các động mạch gan đốt bàn tay từ cung gan tay sâu trước khi phân đôi thành các động mạch gan ngón tay riêng (proper palmar digital arteries) mà đi vào trong các ngón tay.
Động mạch quay và cung gan tay sâu
Động mạch quay (radial artery) đi vòng, quanh mặt ngoài của cổ tay và đi qua trên nền của hõm lào giải phẫu và vào trong mặt phẳng sâu của gan tay bằng cách đâm xuyên qua mu bàn tay ra phía trước (Hình 2 và Hình 4). Nó đi giữa hai đầu của cơ gian cốt mu tay đầu tiên và sau đó đi giữa hai đầu của cơ khép ngón tay cái để đến mặt phẳng sâu của gan bàn tay và hình thành nên cung gan tay sâu.
Cung gan tay sâu (deep palmar arch) đi vào phía trong, qua gan bàn tay, giữa các xương bàn tay và các gân gấp dài của các ngón tay. Ở phía trong của gan bàn tay, nó kết nối với nhánh gan tay sâu của động mạch trụ (Hình 2 và Hình 4).
Trước khi đâm xuyên qua mu bàn tay, động mạch quay cho ra hai mạch máu:
- Một nhánh mu cổ tay (dorsal carpal branch), là nhánh đi vào phía trong dưới dạng cung mu cổ tay (dorsal carpal arch), qua cổ tay và cho ra ba động mạch mu đốt bàn tay (dorsal metacarpal arteries), là các động mạch phân chia tiếp để trở thành các động mạch mu ngón tay nhỏ, là các động mạch đi vào trong các ngón tay
- Động mạch mu đốt bàn tay đầu tiên mà cấp máu cho các bên lân cận của ngón trỏ và ngón cái.
Hai mạch máu, động mạch ngón cái chính (princeps pollicis artery) và động mạch quay ngón tay trỏ (radialis indicis artery), xuất phát từ động mạch quay trong mặt phẳng giữa cơ gian cốt mu tay đầu tiên và cơ khép ngón cái. Động mạch ngón cái chính là nguồn cấp máu chính cho ngón tay cái và động mạch quay ngón tay trỏ cấp máu cho phía ngoài của ngón tay trỏ.
Cung gan tay sâu cho ra:
- Ba động mạch gan đốt bàn tay (palmar metacarpal arteries), là các động mạch hợp với các động mạch gan ngón tay chung từ cung gan tay nông
- Ba nhánh xuyên (perforating branches), là các nhánh mà đi ra phía sau, giữa các đầu của nguyên ủy các cơ gian cốt mu tay để thông nối với các động mạch mu đốt bàn tay từ cung mu cổ tay.
Các tĩnh mạch
Như thường được quan sát thấy trong chi trên, bàn tay chứa các mạng lưới của các tĩnh mạch sâu và nông kết nối với nhau. Các tĩnh mạch sâu đi theo các động mạch; các tĩnh mạch nông thoát máu vào trong một mạng lưới tĩnh mạch mu tay trên mu bàn tay, phía trên các xương bàn tay (Hình 5).
Tĩnh mạch đầu xuất phát từ phía ngoài của mạng lưới tĩnh mạch mu tay và đi qua trên hõm lào giải phẫu để vào trong cẳng tay.
Tĩnh mạch nền xuất phát từ phía trong của mạng lưới tĩnh mạch mu tay và đi vào trong phía sau-ngoài của cẳng tay.
Các thần kinh
Bàn tay được chi phối thần kinh bởi các thần kinh trụ, giữa và quay (Hình 6 và Hình 7). Tất cả ba dây thần kinh đều đóng góp vào sự chi phối cảm giác bì hay cảm giác chung (cutaneous or general sensory). Thần kinh trụ chi phối tất cả các cơ nội tại của bàn tay trừ ba cơ mô cái và hai cơ giun ngoài, là được chi phối bởi thần kinh giữa. Thần kinh quay chỉ chi phối cho da trên phía sau-ngoài của bàn tay.
Thần kinh trụ (ulnar nerve)
Thần kinh trụ đi vào trong bàn tay ở phía ngoài xương đậu và phía sau-trong động mạch trụ (Hình 6). Ngay ở phía xa của xương đậu, nó phân chia thành một nhánh sâu, là nhánh chủ yếu vận động và một nhánh nông, là nhánh chủ yếu cảm giác.
Nhánh sâu (deep branch) của thần kinh trụ đi cùng với nhánh sâu của động mạch trụ (Hình 6). Nó đâm xuyên và chi phối cho các cơ mô út để đến mặt sâu của gan bàn tay, đi vòng cung ra phía ngoài qua gan bàn tay, sâu dưới các gân cơ gấp dài của các ngón tay và chi phối cho các các cơ gian cốt, cơ khép ngón cái và hai cơ giun trong. Ngoài ra, nhánh sâu của thần kinh trụ cũng đóng góp các nhánh khớp nhỏ đến khớp cổ tay.
Khi nhánh sâu của thần kinh trụ đi qua gan bàn tay, nó nằm trong một ống sợi-xương (ống Guyton) giữa móc của xương móc và các gân cơ gấp. Đôi khi, các sự tràn ra nhỏ của màng hoạt dịch (các nang hạch) từ các khớp của cổ tay sẽ đè ép thần kinh bên trong ống, tạo ra các triệu chứng cảm giác và vận động.
Nhánh nông của thần kinh trụ chi phối cho cơ gan tay ngắn và tiếp tục đi qua gan bàn tay để chi phối cho da trên mặt gan tay của ngón tay út và nửa trong của ngón tay nhẫn (Hình 6).
Thần kinh giữa (median nerve)
Thần kinh giữa là thần kinh cảm giác quan trọng nhất trong bàn tay bởi vì nó chi phối cho da trên ngón tay cái, ngón tay trỏ và ngón tay giữa và phía ngoài của ngón tay nhẫn (Hình 7). Hệ thống thần kinh, nhờ việc sờ chạm, thu thập thông tin về môi trường từ vùng này, đặc biệt là từ da trên ngón tay cái và ngón tay trỏ. Ngoài ra, thông tin cảm giác từ ba và một phần hai ngón tay ngoài cho phép các ngón tay được định vị với mức lực thích hợp khi thực hiện động tác cầm nắm chính xác.
Thần kinh giữa cũng chi phối cho các cơ mô cái mà chịu trách nhiệm cho động tác đối ngón cái với các ngón tay khác.
Thần kinh giữa đi vào trong bàn tay bằng cách đi qua ống cổ tay và phân chia thành một nhánh quặt ngược và các nhánh gan ngón tay (Hình 7).
Nhánh quặt ngược (recurrent branch) của thần kinh giữa chi phối cho ba cơ mô cái. Xuất phát từ phía ngoài của dây thần kinh giữa, gần bờ xa của mạc giữ gân cơ gấp, nó đi vòng quanh bờ của mạc giữ gân cơ gấp và đi về phía gần qua trên cơ gấp ngắn ngón tay cái. Nhánh quặt ngược sau đó đi giữa cơ gấp ngắn ngón tay cái và cơ dạng ngón tay cái ngắn để tận cùng trong cơ đối ngón tay cái.
Các dây thần kinh gan ngón tay (palmar digital nerves) đi qua gan tay, sâu dưới cân gan tay và cung gan tay nông và đi vào trong các ngón tay. Chúng chi phối thần kinh cho da trên các mặt gan tay của ba và một phần hai ngón tay ngoài và các vùng da phủ trên các mặt lưng của các xương ngón tay xa (các nền móng) của cùng các ngón tay. Ngoài da, các thần kinh ngón tay cũng chi phối cho hai cơ giun ngoài.
Nhánh nông của thần kinh quay
Chỉ một phần của dây thần kinh quay đi vào trong bàn tay đó là nhánh nông (Hình 8). Nó đi vào trong bàn tay bằng cách đi qua trên hõm lào giải phẫu trên phía sau-ngoài của cổ tay. Các nhánh tận của thần kinh có thể sờ được hay “lăn” được trên gân của cơ duỗi ngón tay cái dài khi chúng đi qua hõm lào giải phẫu.
Nhánh nông của thần kinh quay chi phối cho da phủ trên phía sau-ngoài của gan bàn tay và các mặt sau của ba và một phần hai ngón tay ngoài về phía xa đến gần các khớp gian ngón xa.
Các bạn có thể xem bài viết mới trên Facebook tại đây: https://www.facebook.com/profile.php?id=61550892771585
Các bạn có thể xem bài viết trước tại đây: https://docsachxyz.com/giai-phau-vung-chi-tren-ban-tay-phan-3/
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hẹn gặp lại các bạn trong các bài viết tiếp theo nhé !!!
