Khoang cẳng chân ngoài
Các cơ
Có hai cơ trong khoang cẳng chân ngoài – cơ mác dài và cơ mác ngắn (Hình 1 và Bảng 1). Cả hai đều giúp lộn ngoài bàn chân (đưa mặt lòng bàn chân ra bên ngoài) và được chi phối bởi thần kinh mác nông, là một nhánh của thần kinh mác chung.
Cơ mác dài
Cơ mác dài (fibularis longus) xuất phát từ trong khoang cẳng chân ngoài, nhưng gân của nó bắt chéo dưới bàn chân để bám vào các xương ở phía bên trong (Hình 1). Nó xuất phát từ cả mặt ngoài trên của xương mác và từ mặt trước của đầu xương mác và đôi khi lên trên trên vùng lân cận của lồi cầu chày ngoài.
Thần kinh mác chung đi ra phía trước, quanh cổ xương mác giữa các chỗ bám của cơ mác dài vào đầu xương mác và thân xương mác.
Ở phía xa, cơ mác dài đi xuống trong cẳng chân để hình thành nên một gân, mà theo thứ tự:
- Đi phía sau mắt cá ngoài trong một rãnh xương nông.
- Vòng về phía trước để đi vào phía ngoài của bàn chân.
- Đi chéo xuống theo mặt ngoài của bàn chân, nơi mà nó cong về phía trước dưới một củ xương (ròng rọc mác [fibular trochlea]) của xương gót.
- Đi vào trong một rãnh sâu trên mặt dưới của một trong số các xương cổ chân khác (xương hộp)
- Vòng dưới bàn chân để đi chéo qua lòng bàn chân và bám vào mặt dưới của các xương ở phía trong của bàn chân (các mặt ngoài của nền các xương đốt bàn chân I và đầu xa của xương chêm trong).
Xương mác dài giúp lộn ngoài và gấp lòng bàn chân. Ngoài ra, cơ mác dài, cơ chày trước và cơ chày sau, tất cả đều bám tận lên các mặt dưới của các xương ở phía trong của bàn chân, cùng với nhau đóng vai trò như là một bàn đạp để hỗ trợ cho các cung của bàn chân. Cơ mác dài hỗ trợ chủ yếu cho các cung ngoài và ngang.
Cơ mác dài được chi phối bởi thần kinh mác nông.
Cơ mác ngắn
Cơ mác ngắn (fibularis brevis) nằm sâu dưới cơ mác ngoài trong cẳng chân và xuất phát từ hai phần ba dưới của mặt ngoài của thân xương mác (Hình 1).
Gân của cơ mác ngắn đi phía sau mắt cá ngoài cùng với gân của cơ mác dài và sau đó vòng về phía trước qua mặt ngoài của xương gót để bám vào một củ trên mặt ngoài của nền xương đốt bàn chân V (xương đốt bàn chân liên quan với ngón chân út).
Cơ mác ngắn hỗ trợ sự lộn ngoài của bàn chân và được chi phối bởi thần kinh mác nông.
Các động mạch
Không có động mạch lớn đi dọc qua khoang cẳng chân ngoài. Nó được cấp máu bởi các nhánh (chủ yếu từ động mạch mác trong khoang cẳng chân sau) mà đâm xuyên vào trong khoang ngoài (Hình 2).
Các tĩnh mạch
Các tĩnh mạch sâu thường đi theo các động mạch.
Các thần kinh
Thần kinh mác nông
Thần kinh liên quan với khoang cẳng chân ngoài là thần kinh mác nông (superficial fibular nerve). Thần kinh này xuất phát dưới dạng là một trong hai nhánh chính của thần kinh mác chung, mà đi vào trong khoang cẳng chân ngoài từ hố khoeo (Hình 2B).
Thần kinh mác chung xuất phát từ thần kinh ngồi trong khoang đùi sau của vùng đùi hoặc trong hố khoeo (Hình 2A), và đi theo bờ trong của gân cơ nhị đầu đùi qua trên đầu ngoài của cơ bụng chân và về phía xương mác. Ở đây, nó cho ra hai nhánh bì mà đi xuống trong cẳng chân.
- Thần kinh nối bắp chân (sural communicating nerve), là thần kinh hợp với nhánh bắp chân của thần kinh chày và đóng góp vào sự chi phối cho da phủ trên phía sau-ngoài dưới của cẳng chân.
- Thần kinh bì bắp chân ngoài (lateral sural cutaneous nerve), là thần kinh chi phối cho da phủ trên cẳng chân phía ngoài trên.
Thần kinh mác chung tiếp tục đi quanh cổ của xương mác và đi vào trong khoang ngoài bằng cách đi giữa các vị trí bám của cơ mác dài vào đầu xương mác và thân xương mác. Ở đây, thần kinh mác chung phân chia thành hai nhánh tận:
- Thần kinh mác nông
- Thần kinh mác sâu
Thần kinh mác nông đi xuống trong khoang ngoài, sâu bên dưới cơ mác dài và chi phối cho cơ mác dài và cơ mác ngắn (Hình 1B). Nó sau đó đâm xuyên mạc sâu trong vùng cẳng chân dưới và đi vào trong bàn chân, nơi mà nó phân chia thành các nhánh trong và ngoài mà chi phối cho các mặt mu của bàn chân và các ngón chân, ngoại trừ:
- Khoảng giữa ngón chân cái và ngón chân thứ hai, mà được chi phối bởi thần kinh mác sâu.
- Phía ngoài của ngón chân út, mà được chi phối với nhánh bắp chân của thần kinh chày.
Thần kinh mác sâu đi theo phía trước-trong qua vách gian cơ vào trong khoang cẳng chân trước, nơi mà nó sẽ chi phối.
Khoang cẳng chân trước
Các cơ
Có bốn cơ trong khoang cẳng chân trước – cơ chày trước, cơ duỗi ngón chân cái dài, cơ duỗi các ngón chân dài và cơ mác trước (Hình 3 và Bảng 2). Nhìn chung, chúng giúp gấp mu bàn chân ở khớp cổ chân, duỗi các ngón chân và lộn trong bàn chân. Tất cả đều được chi phối bởi thần kinh mác sâu, mà là một nhánh của thần kinh mác chung.
Cơ chày trước
Cơ chày trước (tibialis anterior) là cơ trước nhất và trong nhất của các cơ trong khoang cẳng chân trước (Hình 3). Nó xuất phát chủ yếu từ hai phần ba trên của mặt ngoài thân xương chày và mặt lân cận của màng gian cốt. Nó cũng xuất phát từ mạc sâu.
Các sợi cơ của cơ chày trước hội tụ trong một phần ba dưới của cẳng chân để hình thành nên một gân, mà đi xuống vào trong phía trong của bàn chân, nơi mà nó bám vào các mặt trong và dưới của một trong số các xương cổ chân (xương chêm trong) và các phần lân cận của xương đốt bàn chân I mà liên quan với ngón chân cái.
Cơ chày trước giúp gấp mu bàn chân ở khớp cổ chân và lộn trong bàn chân ở các khớp gian xương cổ chân. Trong suốt quá trình đi lại, nó cung cấp sự hỗ trợ động cho cung trong bàn chân.
Cơ chày trước được chi phối bởi thần kinh mác sâu.
Cơ duỗi ngón chân cái dài
Cơ duỗi ngón chân cái dài (extensor hallucis longus) nằm bên cạnh và được phủ một phần bởi cơ chày trước (Hình 3). Nó xuất phát từ một phần hai giữa của mặt trong xương mác và màng gian cốt lân cận.
Gân của cơ duỗi ngón chân cái dài nằm giữa các gân của cơ chày trước và cơ duỗi các ngón chân dài trong một phần hai dưới của cẳng chân và đi xuống vào trong bàn chân. Nó tiếp tục đi ra phía trước trên phía trong của mặt mu bàn chân đến gần đầu của ngón chân cái, nơi mà nó bám tận lên mặt trên của nền xương đốt ngón chân xa.
Cơ duỗi ngón chân cái dài giúp duỗi ngón chân cái. Bởi vì nó đi qua phía trước khớp cổ chân nên nó cũng giúp gấp mu bàn chân ở khớp cổ chân. Giống như tất cả các cơ trong khoang cẳng chân trước, cơ duỗi ngón chân cái dài được chi phối bởi thần kinh mác sâu.
Cơ duỗi các ngón chân dài
Cơ duỗi các ngón chân dài (extensor digitorum longus) là cơ sau nhất và ngoài nhất của các cơ trong khoang cẳng chân trước (Hình 3). Nó xuất phát chủ yếu từ một phần hai trên của mặt trong xương mác, phía ngoài và phía trên nguyên ủy của cơ duỗi ngón chân cái dài và mở rộng lên trên lên trên lồi cầu xương chày ngoài. Giống như cơ chày trước, nó cũng xuất phát từ mạc sâu.
Cơ duỗi các ngón chân dài đi xuống để hình thành nên một gân mà liên tục vào trong mặt mu của bàn chân, nơi mà nó phân chia thành bốn gân, mà bám tận, thông qua các trẽ mu ngón chân, vào trong các mặt mu của các nền xương đốt ngón chân giữa và xa của bốn ngón chân ngoài.
Cơ duỗi các ngón chân dài giúp duỗi các ngón chân và giúp gấp mu bàn chân ở khớp cổ chân và được chi phối bởi thần kinh mác sâu.
Cơ mác trước
Cơ mác trước (fibularis tertius) bình thường được xem là một phần của cơ duỗi các ngón chân dài (Hình 3). Cơ mác trước xuất phát từ mặt trong của xương mác, ngay bên dưới nguyên ủy của cơ duỗi các ngón chân dài và hai cơ bình thường được kết nối với nhau.
Gân của cơ mác trước đi xuống vào trong bàn chân cùng với gân của cơ duỗi các ngón chân dài. Trên mặt mu của bàn chân, nó lệch ra phía ngoài để bám tận vào mặt mu-trong của nền của xương đốt bàn chân V (xương đốt bàn chân liên quan với ngón chân út).
Cơ mác trước hỗ trợ sự gấp mu và có thể cả sự lộn ngoài của bàn chân và được chi phối bởi thần kinh mác sâu.
Các động mạch
Động mạch chày trước
Động mạch liên quan với khoang cẳng chân trước là động mạch chày trước (anterior tibial artery), mà xuất phát từ động mạch khoeo trong khoang cẳng chân sau và đi về phía trước vào trong khoang cẳng chân trước thông qua một lỗ trong màng gian cốt.
Động mạch chày trước đi xuống qua khoang trước trên màng gian cốt (Hình 4). Trong vùng cẳng chân xa, nó nằm giữa các gân của cơ chày trước và cơ duỗi ngón chân cái dài. Nó rời cẳng chân bằng cách đi phía trước đầu xa của xương chày và khớp cổ chân và tiếp tục đi lên trên mặt mu của bàn chân dưới dạng động mạch mu bàn chân (dorsalis pedis artery).
Trong vùng cẳng chân gần, động mạch chày trước có một nhánh quặt ngược mà kết nối với mạng lưới các mạch máu thông nối xung quanh khớp gối.
Dọc theo chặng đi của nó, động mạch chày trước cung cấp nhiều nhánh đến các cơ lân cận và được hợp bởi nhánh xuyên của động mạch mác mà đi về phía trước qua phía dưới của màng gian cốt từ khoang cẳng chân sau.
Ở phía xa, động mạch chày trước cho ra một động mạch mặt cá trong trước (anterior medial malleolar artery) và một động mạch mắt cá ngoài trước (anterior lateral malleolar artery), mà lần lượt đi ra phía sau quanh các đầu xa của xương chày và xương mác và kết nối với các mạch máu từ các động mạch chày sau và mác để hình thành nên một mạng lưới thông nối quanh khớp cổ chân.
Các tĩnh mạch
Các tĩnh mạch sâu đi theo các động mạch và có các tên tương tự.
Các thần kinh
Thần kinh mác sâu
Thần kinh liên quan với khoang cẳng chân trước là thần kinh mác sâu (deep fibular nerve) (Hình 4). Thần kinh này xuất phát trong khoang cẳng chân ngoài dưới dạng một trong hai phân nhánh của thần kinh mác chung.
Thần kinh mác sâu đi theo phía trước-trong qua vách gian cơ mà phân chia các khoang ngoài và khoang trước của cẳng chân và sau đó đi sâu dưới cơ duỗi các ngón chân dài. Nó đến màng gian cốt trước, nơi mà nó gặp và đi xuống cùng với động mạch chày trước:
Thần kinh mác sâu:
- Chi phối cho tất cả các cơ trong khoang cẳng chân trước;
- Sau đó tiếp tục vào trong mặt mu của bàn chân, nơi mà nó chi phối cho cơ duỗi các ngón chân ngắn, đóng góp vào sự chi phối của hai cơ gian cốt mu chân đầu tiên, và chi phối cho da giữa ngón chân cái và ngón chân thứ hai.
Các bạn có thể xem bài viết mới trên Facebook tại đây: https://www.facebook.com/profile.php?id=61550892771585
Các bạn có thể xem bài viết trước tại đây: https://docsachxyz.com/giai-phau-vung-chi-duoi-cang-chan-phan-1/
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hẹn gặp lại các bạn trong các bài viết tiếp theo nhé !!!
